Van Varkevisser naar Montiara en terug

Participant

[b]Naamswijziging: van Varkevisser naar Montiara en weer terug
[/b]
In mijn artikel “Meerdere generaties van het geslacht Mahieu op Java” in: De Indische Navorscher jaargang 15 (2002) vermeld ik op p. 4 dat Sophia Mahieu, geb. Babat (Sidajoe, Soerabaja) 12 jan. 1826, overl. Soerabaja 27 aug. 1890, tr. Soerabaja 17 juli 1844 (door echtsch. ontb.) Carel Theodorus Montiara, geb. 1820-1826 (?), overl. 1846-1851 (?), zij woonde in Grisee (1869), daarvoor woonde ze samen met Dirk Thomas Quirijn Varkevisser (1852-1853), geb. Sawangan (Pekalongan) 1825, zeevarende, overl. Batavia 15 aug. 1886, zn. van Dirk Anthonius Varkevisser.

Op grond van de gegevens die mij in 2002 ter beschikking stonden, ging ik ervan uit dat deze informatie juist was. Op grond van nieuwe feiten die intussen zijn gevonden, kom ik tot een andere weergave van de feiten. In de tijd dat ik dit artikel schreef werd ik geconfronteerd met Carel Theodorus Montiara met wie Sophia Mahieu te Soerabaja in 1844 in het huwelijk trad. Over Carel Theodorus Montiara noch over de familienaam Montiara in Ned.Indië waren vóór het jaar 1844 geen gegevens te vinden, eveneens waren er geen gegevens te vinden waar en waneer hij was overleden in Ned.Indië.

Uit het huwelijk van Carel Theodorus Montiara en Sophia Mahieu werd in ieder geval 1 kind geboren, genaamd: Elise Montiara, geb. Soerabaja 9 augustus 1846 die zou trouwen te Soerabaja 26 juli 1862 met Johan Mahieu, een jongere broer van haar moeder Sophia Mahieu. In mijn stamboomonderzoek van Indische families ben ik al eerder tegengekomen dat het weleens gebeurde in Ned.Indië dat ooms met hun nichtjes (vaak dochters van oudere zusters) trouwden.

In de Oostpost: Soerabajasche Courant van dinsdag 29 augustus 1865 vinden wij het volgende familiebericht: “GEBOORTE, Bevallen van een zoon, E. Mahieu, geb. Varkevisser. Bangkallan. 22 Augs. 1865″ [Hierbij dank ik Lutgard Mutsaers die mij op deze familieadvertentie had gewezen]

Dit familiebericht vraagt om nader onderzoek, de vraag luidt waarom had Elise Mahieu-Montiara haar naam veranderd in ‘Varkevisser’. Het antwoord vinden wij in de Almanak van Nederlandsch-Indië van het jaar 1845 waarin op p. 275 voor het eerst worden aangetroffen als ingezetenen van Soerabaja: Montiara, Carel Theodorus; Montiara, Dirk Thomas.
De voornamen van deze 2 personen komen overeen met de namen van:
1. Carel Theodorus Varkevisser, geb. Pekalongan 26 maart 1823, le stuurman Gouvernements Marine, overl. Bandjermassin (ZO.-Borneo) 9 maart 1855; en die van zijn jongere broer:
2. Dirk Thomas Quirijn Varkevisser, geb. Sawangan (Pekalongan) 1825, zeevarende, overl. Batavia 15 aug. 1886.
Zoals het er nu uitziet: hadden deze twee geadopteerde zonen van Dirk Anthonius Varkevisser (R.N.L.), geb. Semarang 11 juli 1800, laatstelijk resident van Tegal, van Pasoeroean 1846-1855, overl. Batavia 4 jan. 1857 (ald. begr. op de begraafplaats Tanah Abang), hun familienaam veranderd van Varkevisser naar Montiara.
Omdat deze naamswijzing klaarblijkelijk niet wettig was, werd het overlijden van Carel Theodorus Montiara in 1855 geregistreerd onder de naam Carel Theodorus Varkevisser. In de Almanak van Ned.Indië jaar 1867 op p. 94 wordt op de inwonerslijst van Soerabaja vermeld: Montiara, Sophia, geb. Mahieu, wed.
In de Almanak v. Ned.Indië jaar 1869 p. 98 op de inwonerslijst van Soerbaja wordt zij vermeld als ‘Varkevisser, geboren Sophia Mahieu’.
De niet wettige naamswijziging van haar echtgenoot hield in dat: Sophia, geboren Mahieu, de weduwe van Carel Theodorus Varkevisser alias Montiara, haar naam moest veranderen van Montiara in Varkevisser, en eveneens hun dochter Elise moest haar familienaam veranderen in Varkevisser.

Het is denk ik een misvatting dat Sophia Mahieu samenwoonde met Dirk Thomas Quirijn Varkevisser in 1852-1853 die een jongere broer was van haar overleden echtgenoot.

Bronnen:
P. A. Christiaans,De Katwijkse familie Varkevisser en haar Indische nakomelingen, in: De Indische Navorscher jrg. 3 (1990), pp. 49-53.
R.M. Dumas, Meerdere generaties van het geslacht Mahieu op Java, in: De Indische Navorscher jrg.15 (2002), p. 4.

Web master

Participant

Onverklaard blijft waarom de broers Carel Theodorus en Dirk Thomas Quirijn Varkevisser (resp. generatie VIIIa, 1 en IXa in de genealogie Varkevisser in DIN 1990) hun naam in Montiara zouden hebben veranderd.

Carel Theodorus Varkevisser (1823-1855) staat in de registers bs zowel bij zijn geboorte, als overlijden geregistreerd met de familienaam Varkevisser. Een huwelijk van hem werd niet aangetroffen.
Dirk Thomas Quirijn Varkevisser (1825-1886) staat in de registers bs bij zijn beide huwelijken en zijn overlijden geregistreerd met de familienaam Varkevisser.
Er zijn geen directe aanwijzingen dat hun naam officieel is veranderd in Montiara, maar het heeft er de schijn van dat in elk geval Carel Theodorus zich in het dagelijkse leven op een zeker moment wel zo is gaan noemen.

In de opgaven van de bs in de Indische almanakken en naamlijsten treffen we de volgende personen met de naam Montiara aan (allemaal behorend tot een gezin, zo lijkt het).

Carel Theodorus Montiara, tr. Soerabaja 17 juli 1844 Sophia Mahieu (1826-1890) (generatie VI, 3 in de genealogie Mahieu in DIN 2002), als weduwe Montiara, geb. Mahieu vermeld op de inwonerslijst van Soerabaja (1867 en als Varkevisser, geb. Sophia Mahieu (dus zonder de aanduiding weduwe) op de inwonerslijst van Grissee (1869).

Albertiena Montiara, geb. Soerabaja 16 dec. 1844, tr. Grissee 17 maart 1866 (nog geen 12 jaar oud!) Johannes Wilhelmus Rutten.
Elise Montiara, geb. Soerabaja 9 aug. 1846, overl. Probolinggo 10 juni 1915, tr. Soerabaja 26 juli 1862 Johan Mahieu.
Dirk Thomas Montiara, geb. Soerabaja 19 april 1848, overl. Soerabaja 23 okt. 1849
Alexander Theodorus Montiara, geb. Soerabaja 27 juli 1851.
Adriana Josephine Montiara, geb. Grissee 15 okt. 1853, overl. Grissee 31 okt. 1853.

De conclusie dat Elise Montiara haar naam heeft ‘moeten’ veranderen in Varkevisser is niet juist. Zij staat in de registers van de bs bij haar geboorte, huwelijk en overlijden steeds geregistreerd met de familienaam Montiara. Blijkens het geboortebericht uit 1865 van haar zoon noemde zij zich toen echter Varkevisser.

Het is in verband met het bovenstaande interessant het volgende te vermelden.

BRP 16, 6: ged. te Semarang op 2 juni 1830 Adrianus Johannes (geb. Semarang 21 april 1829), onwettig kind, vader onbekend, moeder de inlandse vrouw Montiara.
Zou het zo kunnen zijn dat de dopeling door het leven is gegaan als Adrianus Johannes Montiara? En als dit inderdaad zo is geweest, zou het dan ook kunnen zijn dat er een Carel Theodorus Montiara heeft bestaan die niet identiek was met Carel Theodorus Varkevisser en misschien een broer was van Adrianus Johannes? En zou het dan ook niet toch zo kunnen zijn dat Sophia Mahieu na het overlijden van haar man Carel Theodorus Montiara (wanneer?) een relatie heeft gehad met Dirk Thomas Quirijn Varkevisser (die sinds dec. 1861 weduwnaar was en een oudere broer had die toevallig ook Carel Theodorus heette)? Het blijft natuurlijk gissen en nog eens gissen.