Naturalisatie-gelijkstellingen

[Tj. Schillhorn van Veen]

Rob,
Vanaf ongeveer 1850 werden in Nederlands-Indië drie bevolkingsgroepen onderscheiden: Inlanders, Vreemde Oosterlingen, en Europeanen (goeddeels Nederlanders, maar – merkwaardig – later ook Japanners). Tot welke groep men behoorde was bepalend voor de rechtspositie in de Ned-Indische samenleving. Verder was de rechtspositie van de man bepalend voor die van de vrouw en kinderen. Een niet-Europese vrouw kreeg automatisch de status van Europeaan door huwelijk met een Europese man. De wettige kinderen van een Europese vader maakten eveneens automatisch deel uit van de Europese bevolkingsgroep.
Maar vanaf 1854 was het mogelijk (Regering besluit # 109) voor de Gouverneur Generaal om aan niet-Europeanen dezelfde rechtspositie te verlenen als Europeanen: Inlanders, Chinezen en andere Vreemde Oosterlingen konden gelijkstelling aanvragen bij de GG. De gelijkgestelde’s rechten waren beperkt en gaf geen recht op het Nederlanderschap. Gelijkstelling was in het begin niet makkelijk: pas in 1871 vond de eerste gelijkstelling had plaats bij ordonnantie.
Daarnaast bestond voor kinderen de mogelijkheid van adoptie, een begrip dat later werd vervangen door ‘erkenning’: indien een man het kind van een (ongetrouwde) vrouw uit een andere bevolkingsgroep als het zijne erkende, ging dit kind naar de groep van de vader over. Afstammelingen van deze kinderen in de mannelijke lijn namen eveneens de status van de vader aan.
Oorspronkelijk waren er vrij stringente voorwaarden voor gelijkstelling: christelijke godsdienst, onderwerping aan het Nederlandse privaat en handelsrecht, en geschiktheid: Later werd het gemakkelijker: vanaf 1894 verviel de voorwaarde van het “aanhangen van de christelijke godsdienst”, vanaf 1913 de – nogal vage –voorwaarde van “geschiktheid voor de Europese maatschappij”.
Het geheel werd in 1920 nog eens herzien, de term “gelijkstelling” werd (juridisch) afgeschaft en vervangen door “toepasselijk verklaring” .