Familie ‘Beingsick’

[Anonymous]

Hier in Jakarta, ontmoette ik recentelijk een telg van de familie Beingsick. Het is een opvallende naam. Zojuist kwam ik op Het Geheugen van Nederland een serie prachtige foto’s tegen, gemaakt in 1865-1879 door een andere telg uit dezelfde familie: H. Beingsick, een fotograaf die in de Molukken opereerde. Graag zou ik mijn bezoeker willen uitleggen hoe de afstammingsrelatie is. Wie heeft er een goed overzicht van deze familie?

[Dennis de Calonne]

Interessante naam inderdaad.

– Via http://kranten.kb.nl (zoeken op de achternaam) vind ik vanaf 1892 vermeldingen.
– In de Regeringsalmanakken vind ik vanaf 1876 vermeldingen in de Naamlijsten, Geb./Tr./Overl. en Adresboeken. Bijvoorbeeld: Henrij Beingsick x Sarah Theodora Walsen op 27 maart 1875 te Menado (RA 1876, p. 214).
– In de IGV-bronnenpublicaties vind ik ene Maria Beingsick, geb. 28 maart 1916, overl. 23 juni 1921 (grafschriften op Java, Bandoeng, BRP 5/p. 10).

[Anonymous]

Dank, Dennis! Ik vond in de historische kranten een aardige reeks familieberichten etc., meerendeels daterend van de periode 1900-1915, en met verschillende spellingen van de naam.

In de het nieuwe adresboek van geheel NI vond ik een lange reeks vermeldingen van de naam Beingsick, maar het KIT system werkt niet meer volledig: de view details functie faalt helaas. Toch kan ik met wat moeite het een en ander lezen.

Interessante stukjes informatie zijn:

1) In Roosje Roos:
Overledene: Ferdinand Beingsik
Plaats: Semarang
Datum: 10-10-1857
Opmerking(en):
RA jaar/bladzij: 1859/622
________________________________________
Overledene: Wilhelmina Beingsik ()
Plaats: Semarang
Datum: 04-03-1861
Opmerking(en): Eerste Bijregister
RA jaar/bladzij: 1862/81

Overledene: Harry Beingsiek (man)
Plaats (afdeling): (Amboina)
Datum: 24-04-1889
Opmerking(en):
RA jaar/bladzij: 1891/419

2) Bataviaasch handelsblad 02-06-1874, Dag (zie laatste regels hieronder)
SOERABAYA, 26 Mei. Men schrijft ons van Banda dato 6 dezer: Die het dichtst bij het vuur zitten, warmen zich het best. Als een gevolgtrekking daarop kan men te Banda wel zeggen zeer ver van het vuur verwijderd te zijn. Met alles, uitgenomen de verpondingsbelasting, gaat het hier een slakkengang; zaken voor den Raad van Justitie, die elders in 4, hoogstens 6 weken zijn beslist, loopen hier V/2 jaar, boedelscheidingen bij vonnis van den Raad aan den notaris ad interim opgedragen, blijven bij dien notaris meer dan een jaar liggen zonder dat er aan gedacht wordt die zaken te behandelen, zoo dat nu reeds bij een dergelijke perkr.ra 2 erfgenamen zijn overleden, waardoor de zaak daardoor nog ingewikkelder wordt. Met de politie is het allertreurigst, diefstallen zijn aan de orde van den dag, zonder dat er een weinig moeite gedaan wordt de dieven op te sporen, want hoe is het anders mogelijk bij eene goede kontróle, dat die dieven en ook weggeloopen kontraktanten van het eiland Neira kunnen vluchten zonder gevat te worden P Doch men moet bekennen dat niet geheel de schuld aan onzen assistent-resident is gelegen, daar die ambtenaar buiten zijne hoofdbetrekking nog wel 10 andere bijbetrekkingen heeft, die elk afzonderlijk hunne korrespondentie en administratie vereischen. Wij hopen hier algemeen dat door de Regeering hierin eene verandering zal worden gebracht, want zoo blijven kan het niet. Daar Banda weder getoond heeft ‘s Lands dienaren niet te vergeten, zoo hopen wij dat ook de Regeering Banda niet zal vergeten, dit blijkt uit het ondervolgende. De Rederijkerskamer Adeka heeft eene voorstelling gegeven ten behoeve van de verminkte en nagelaten betrekkingen der gesneuvelden uit den laatsten oorlog tegen Atchin en van deze voorstelling is ruim / 800 ingezameld. Door den alhier tijdelijk verblijfhoudenden fotograaf Henry Beingsik, is eene akrobatiesche en gymnastiesche voorstelling gegeven voor datzelfde doel, daarvan is gezameld ruim ƒ 200; deze gelden worden per deze mail naar Java verzonden. (Soer. Cottr.)

3) op http://www.brouwertree.com/langgene7.html:
BURGERLIJKE STAND – HUWELIJKEN TE MENADO.
27 Maart 1875 Henrij Beingsick met Sarah Theodora Walsen.

4) Bataviaasch Nieuwsblad 1892 – 10 – 08
OPROEPINGEN VAN DEBITEUREN EN CREDITEUREN.
29 Oct. door C. W. Walsen, Amoerang deb. en cred wijlen H. Beingsick en S. Th. Beingsick Walsen rek. en verantw.

5)http://bremerniedeck.wordpress.com/2006/01/10/familie-bremer-beingsick/
Familie Bremer – Beingsick
Een foto van Wilhelmina Beingsick, geb Ternate 13 Feb 1878, tesamen met haar man Hessel Gijsbert Bremer, geb Nijmegen 18 Dec 1869.

6) Bataviaasch nieuwsblad – 27-06-1904, Dag
Op 8 dezer overleed te Menado Mevrouw de Wed. M. A. WALSEN geb. Bowie oud 85 jaar. Diep betreurd door hare kleinkinderen J. H. FELIX. M. FELlX—Beingsick. J. F. BEINGSICK. Weltevreden. 27 Juni 1904. 5134

Verdere onderzoeksvragen:

Waren de Semarangse Ferdinand en Wilhelmina broer en zus?

Waren zij in Indie geboren?

Waren Harry en Henrij 1 en dezelfde persoon?

Trouwde Henrij met Sarah op Ternate?

Kan het zijn dat de op Ternate geboren Wilhelmina een dochter was van Henrij en Sarah?

Antwoorden op deze vragen zijn vrij waarschijnlijk in de regeringsalmanakken te vinden. Helaas heb ik mijn set DVDs niet hier in Jakarta.

[Anonymous]

Ik heb even de regeringsalmanak en de DVD IGV (met de bronnenpublicaties) doorgenomen op de naam Beingsick. Met het volgende resultaat. De gegevens uit RA na 1900 heb ik niet meegeomen omdat deze niet binnen de gestelde vragen vallen. Geeft dit antwoord op je vragen? Mischien ten dele. Kijk zelf maar.

Ferdinand Bingsik [RA 1858, 499: Ferdinand Beingsik]
geb. Gempol (Semarang) 3 mei 185 1, ged. Semarang 11 februari 1857;
vader: onbekend, moeder: de Jav. vr. Kamila, ongehuwd; geadopteerd door
Christiaan Schijns; getuige: Christiaan Schijns; extr. verl. 13 februari 1857.

Wilhelmina Bingsik [RA 1858, 499: Wilhelmina Beingsik]
geb. Gempol (Semarang) 1 juli 1855, ged. Semarang 11 februari 1857; vader:
onbekend, moeder: Jav. vr. Kamila, ongehuwd; geadopteerd door Christiaan
Schijns; getuige: Christiaan Schijns; extr. verl. 13 februari 1857.

Henry Bingsik [RA 1858, 499: Henrij Beingsik]
geb. Gempol (Semarang) 5 december 1849, ged. Semarang 11 februari 1857;
vader: onbekend, moeder: de Jav. vr. Kamila, ongehuwd; geadopteerd door
Christiaan Schijns; getuige: Christiaan Schijns; extr. verl. 13 februari 1857.

RA 1889 J.F. Beingsick werkend/wonend in Menado
RA 1887 Hauri Beingsick werkend/wonend in Menado

Menado geboorte 03-08-1883 Jan Ferdinand Beingsick
Ternate geboorte 13-02-1878 Wilhelmina Beingsick
Menado huwelijk 27-03-1875 Henrij Beingsick met Sarah Theodora Walsen
Menado huwelijk 24-11-1898 Jan Hendrik Felix met Maria Beingsick
Semarang overlijden 10-10-1857 Ferdinand Beingsik
Menado geboorte Maria Aleida Beingsick
Ternate geboorte 24-08-1879 Adella Beingsick
Amboina overlijden 24-04-1889 Harry Beingsick

mvg-Ben

[Anonymous]

Aanvulling RA:
Menado 19-09-1851 geboorte Sarah Theodora Walsen
Menado 16-08-1889 overlijden Sara Thedora Walsen

Eerder gemeld:
RA 1887 Hauri Beingsick werkend/wonend in Menado.
Ik denk dat de mogelijke verminking van deze naam door OCR komt. Vermoedelijk dus Harrie.

mvg-Ben

[Anonymous]

Beste Ben,

Dat is een geweldige hulp! Met deze gegevens erbij, heb ik een eerste schets opgezet van een parenteel Beingsick, als hieronder. Verontschuldigingen voor het vooralsnog weglaten van de referenties naar bronnen.

De indische familie Beingsick blijkt dus te beginnen rond 1850. Kamila, een Javaanse vrouw, krijgt drie kinderen die de familienaam Beingsick meekrijgen: 1) zoon Henry, geboren 05/12/1849; 2) zoon Ferdinand, geboren 03/05/1851; en 3) Wilhelmina, geboren 01/07/1855. De drie kinderen warden in Gempol geboren. Jaren later worden ze gedoopt, namelijk op 11/02/1857 (in Semarang, en vervolgens geadopteerd (acte op 13/02/1857) door Christiaan Schijns. Was de familienaam van de vader van de kinderen dus Beingsick?

(Opm: Kan de naam Beingsick verbastering zijn van de naam Bensieck? Was de volgende person een verwant: Overledene: Jan Bensik (Militair; Plaats: Batavia; Datum: 31-12-1874; Opmerking(en): – ;
RA jaar/bladzij: 1877/281?)

In Roosje Roos: Overledene: Christiaan Schijns; Plaats: Semarang; Datum: 06-09-1871; Opmerking(en):-;Bron: RA jaar/bladzij: 1872/273. Helaas kon ik niet meer mbt Christiaan of Kamila vinden. Er komt in de database een militair ‘Jan Schijns’, Banjoemas, voor die de vader kan zou kunnen zijn van Christiaan.

Twee van de drie kinderen overlijden jong: Ferdinand 10/10/1857, dus 6 jaar oud en in jaar waarin hij werd gedoopt en geadopteerd. Wilhelmina overlijdt 04/03/1861, dus 5 jaar oud.

Zoon Henrij lijkt vevrolgens de enige drager van de familienaam Beingsieck te zijn. Hij huwt op 27/03/1875, dus 25 jaar oud, te Menado, Sarah Theodora Walsen. Sarah werd geboren te Menado op 19/09/1851. Haar vader was M.A. Walsen, en haar moeder droeg de familienaam Bowie en werd in 1829 geboren, want bij overlijden op 08/06/1904, te Menado, was zij 85 jaar oud.

Als inderdaad Henrij de enige was die de familienaam Beingsick kon doorgeven, dan lijkt het er op dat het echtpaar Henrij-Sarah de volgende vijf kinderen kreeg (volgorde onzeker want geboorte datum niet in alle gevallen bekend):

1) Adele, geboren Ternate 24/08/1873 [NB: Ik kan de bron niet meteen terugvinden. Haar geboorte datum is vroeger dan die van het huwelijk van Henrij. Verificatie is noodzakelijk.). Trouwde met Herman Petrus Johannes Rappange. Kinderen van dit echtpaar vooorzover nu bekend: Barendina Alida Wilhelmina Maria, geboren Pasoeroean 16/09/1912.

2) Wilhelmina: geboren Ternate 13/02/1878; getrouwd Malang 18/12/1907 met Hessel Gijsbert Bremer, geboren Nijmegen 18/12/1869, militair; overleden Karang Asem, 24/12/1918. Kinderen bekend van dit echtpaar: Hendrik Gerrit Ferdinand, geboren Soerabaja 11/12/1909. In 1917 werd er te Karang Asem een dochter geboren.

3) Maria, mogelijk geboren in 1879 (zie lijst van Banda inwoners). Maria trouwde Menado 24/11/1898 met Jan Hendrik Felix, Depothouder Opiumregie, oa. achtereenvolgens te Malang (1907/08), Rembang (1908/09, Makassar (1909/10). Jan is waarschijnlijk een zoon van Bernhard Cornelis Feliz, predikant te Weltevreden die overleed op 21/03/1907. In 1917 is Maria weduwe en woont te Riouw.

4) Maria Alida, geboorte datum/plaats alsnog onbekend. Trouwde Menado 06/07/1898 met Frederik Alexander Gerrit Bendsnijder/Bendsneijder, handelsemployee te Gorontalo (later te Bandoeng,NA 1930/77). Voor kinderen zie publicaties Bendsneijder.

5) Jan Ferdinand, geboren Menado 03/08/1883. Jan werd Onderopzichter bij de Kininefabriek in Bandoeng. Ik heb nog geen gegevens mbt een huwelijk en kinderen gevonden.

Ook hier lijkt het erop dat alleen Jan Ferdinand de naam doorgeven kon.

Ik vond twee jongere Beingsick-s genoemd:

1) Karel Beingsick, geboren 28/11/1914; getrouwd in eerste helft 1950 met Nji Ommi. Overleden 18/11/1969.

2) Gerrit Beingsick Kessel, 1912-1946 (Eereveld).

[Anonymous]

Ondanks de typefouten en enige automatische spellingscorrecties (door de website?) naar het Engels toe, alsook het missen van de bronnen biedt de haastig samengestelde draft parenteel Beingsick een aardig inzicht in de achtergrond van de familie. Laten we het beschouwen als een startpunt en een raamwerk om verder uit te werken en allengs de draft te verstevigen door vermelding van bronnen.

Meteen even een corrective van zo’n typefout: Zoals door Ben werd vermeld werd Adele/Adella geboren te Ternate, op 24-08-1879 en niet, zoals ik noteerde, in 1873.

1. Om de juistheid van de draft te controleren, zijn de volgende onderzoeksvragen van belang:

1.1 Was Jan Ferdinand, geboren Menado 03/08/1883, zoon van Henrij, de enige die de naam Beingsick kon doorgeven? Of had hij een nog broer?

2. Om de draft verder naar het verleden uit te werken:

2.1 Trouwde Christiaan Schijns met Kamila? Dit zou in de Semarangse BS te vinden moeten zijn.

2.2 Waar ligt de plaats Gempong? Ik kan alleen een referentie naar ‘bij Pasoeroean’. Wat was daar in die tijd te doen? E.g. was er een suikerfabriek, een legerplaats, etc.?

2.3 Is het correct om te veronderstellen dat de naam Beingsick de achternaam is van de vader van Henrij (1849), Ferdinand (1851), en Wilhelmina (1855)? Is de naam een verbastering van een in Nederland voorkomende achternaam, zoals Bensieck/Bensick/Bensik? Of van een Franse naam? Was er in 1848-1855 een persoon met de achternaam Beingsick of daarop gelijkend in Indie, in Java, in/bij Gempong?

3. Leemten in basis gegevens:

3.1 Maria, mogelijk geboren in 1879 (zie lijst van Banda inwoners)en getrouwd te Menado 24/11/1898 met Jan Hendrik Felix: Wat is haar geboorteplaats en -datum?

3.2 Maria Alida, geboren te Menado (informative van Ben), getrouwd te Menado op 06/07/1898 met Frederik Alexander Gerrit Bendsnijder/Bendsneijder: Wat is haar geboortedatum?

3.3 Jan Ferdinand, geboren Menado 03/08/1883, en Onderopzichter bij de Kininefabriek in Bandoeng: geen informatie in de draft betreffende huwelijk en kinderen.

Ik zou graag 1 of meerdere van de foto’s die Henrij maakte toevoegen aan deze discussielijn, met name de foto van de man met verentooi, maar de website lijkt dat niet mogelijk te maken. Of kan de webmaster een handje helpen? Ze zijn op Het Gehuegen van Nederland te vinden (zoek naar Beingsick), en ook hier:

http://www.europeana.eu/portal/search.html?query=who%3a%22H.+Beingsick%22&rows=12

[Anonymous]

Gempol

Bron: Wikipedia [http://id.wikipedia.org/wiki/Gempol,_Pasuruan]

Gempol, Pasuruan

Gempol adalah sebuah kecamatan di Kabupaten Pasuruan, Provinsi Jawa Timur, Indonesia. Secara geografis Gempol berbatasan langsung dengan Kecamatan Pandaan, Kecamatan Beji dan Kecamatan Bangil. Gempol merupakan salah satu kecamatan yang letaknya paling barat dan berbatasan langsung dengan Kabupaten Sidoarjo Dan Kabupaten Mojokerto. Sungai Porong merupakan pembatas antara kecamatan Gempol dengan Kecamatan Porong (wilayah Kabupaten Sidoarjo) di desa Kejapanan. Juga terdapat Gunung Watukosek, Gunung Penangunggan dan Gunung Arjuno yang merupakan patahan garis lumpur Lapindo memanjang hingga Bangkalan.

[Anonymous]

Maria Alida, geboren te Menado (informative van Ben), getrouwd te Menado op 06/07/1898 met Frederik Alexander Gerrit Bendsnijder/Bendsneijder: Wat is haar geboortedatum?
Geboren:20-10-1876

Ik vind een overlijden van Christiaan Schijns te Samarang 06-09-1871
De eerste vermelding van een Christiaan Schijns in de almanakken is in RA 1857 Samarang en daarna diverse vermeldingen (allen Samarang). Hij heeft niet alleen de kinderen Beingsick geadopteerd. Zie:

Francina Blom [RA 1858, 499]
geb. Salatiga 11 januari 1845, ged. Semarang 13 maart 1857; vader:
onbekend, moeder: Jav. vr. Soetjie, ongehuwd; geadopteerd door Christiaan
Schijns; getuige: Johan Herman Samuelsz; extr. verl. 13 maart 1857.

Louise Blom [RA 1858, 499]
geb. Salatiga 10 mei 1847, ged. Semarang 13 maart 1857; vader: onbekend,
moeder: Jav. vr. Soetjie, ongehuwd; geadopteerd door Christiaan Schijns;
getuige: Johan Herman Samuelsz; extr. verl. 13 maart 1857.
Ook wordt zijn naam nog eens vermedl als getuige bij een doop. Geen huwelijk van hem gevonden.

Gempol behoort bij afdeling Bangil. Er was daar een suikerfabriek met dezelfde naam Gempol.

Jan Ferdinand RA 1906 Leerling smid bij de genie, Batavia
Jan Ferdinand RA 1907 onderopz. kininefabriek, Bandoeng
Jan Ferdinand RA 1934 opz. kininefabriek, Bandoeng (laatste vermelding. Geen huwelijk gevonden en achter zijn naam ook geen naam van een mogelijke partner.

mvg-Ben

[Dennis de Calonne]

Het uploaden van bestanden en foto’s is, in verband met het tegengaan van forumspam, alleen mogelijk voor geregistreerde gebruikers/leden.
De link naar Europeana doet het prima, de prachtige foto’s zijn daar te zien zonder te zoeken :).

[Anonymous]

Gisteren heb ik aan draft II van het Beingsick verhaal gewerkt. Vandaag moet ik nog wat bronnen toevoegen. Zal proberen om daarna in dit forum in te voeren. De gegevens die Ben Wegman heeft aangereikt zijn essentieel geweest en vormen de kernstructuur van het verhaal.

Twee denkpunten:

1) De figuur Christiaan Schijns blijft in mijn denken rondwaren in de vorm van vragen: Wie was hij?
– Kwam hij uit Nederland? Afgaand op wat zoeken in ‘Wie is Wie’ oplevert, komt de naam vooral in het zuiden van Nederland voor, zoals in Gemert.
– Hij lijkt niet getrouwd te zijn geweest. Waarom adopteerde hij 5 kinderen? In welke kerk/geloofsrichting werden de kinderen gedoopt: Protestant of Katholiek? Er waren grote protestantse en katholieke weeshuizen in Semarang. Had Schijns daar iet mee te maken?
– Waarom stierven de jongste twee kort na adoptie? Waren ze zwaar ziekelijk (Beingsick?).
– Hoe liep het af met de twee meisjes Blom? Zijn die volwassen geworden?

2) Jan Ferdinand: Dan is er nog een onderzoek-obstakel op te lossen: Jan Ferdinand, geboren te Menado op 03/08/1883, later Onderopzichter [RA 1907] en Opzichter [RA 1930] bij de Kininefabriek in Bandoeng lijkt in de tweede generatie Beingsick de enige mannelijke drager van de achternaam te zijn geweest. Als dat correct is dan moet het bestaan van een derde generatie Beingsick, met ondermeer de personen Gerrit (1912), Karel (1914), en Maria (1916), betekenen dat Jan Ferdinand hun vader was. Er zijn echter in de RA door Ben geen gegevens aangetroffen mbt een partner, een huwelijk, of geboorte van kinderen. Zijn er Bandoengse dooprecords?

[Anonymous]

Nog zo’n punt: Sarah overleed, slechts 37 jaar oud, te Menado op 16/08/1889 [RA1890/407]. Het leven werd dus ook voor deze tweede generatie Beingsicks niet makkelijk: toen moeder Sarah overleed in 1889, werden deze kinderen halfwees: Maria Alida was 13 jr, Wilhelmina 11 jr, Adele 10 jr, Maria circa 8 jr, en Jan Ferdinand was 6 jr oud. Ze verloren hun vader een half jaar later: Henrij (Harrij) overleed, 39 jaar oud, te Amboina, op 24-04-1889 [RA 1891/419]. Er is nog geen informatie gevonden mbt waar de kinderen naar toegingen. Naar een weeshuis? Naar familie? Samen of verdeeld over een aantal plaatsen?

Toegang tot bronnen: Al in een vroeg stadium van dit onderzoekje, vond ik referenties naar Beingsick in de index van Jansen’s Indisch Repertorium (IGV website), en later ook naar Schijns en Walsen. Helaas heb ik waar ik nu ben (Jakarta) geen toegang tot deze bronnen. Misschien dat iemand hier helpen kan?

Beiensieck: GN/1958 [150];
Beingsick : BAND [474]; BRP/5 [10];
Beingsik : BRP/4 [161];
Bensieck : ON/1935 [121];
Bingsik : BRP/4 [161];

Schijns : BRP/4 [161, 162, 226];

Walsen : BRP/1 [112, 125, 126]; BRP/6 [39, 41, 44]; BRP/10 [78]; BRP/11 [148]; INN/14 [100]; JUMA [135]; KW/1983 [337]; VERM [170];

Code verklaring:

GN/1946 – GN/2005: Gens Nostra, maandblad van de Nederlandse Genealogische Vereniging, Amsterdam 1946-2005.

BAND: De Bevolking van Banda 1818 – 1920, door M.D. Etmans, Ferwert 1998 (2 delen).

BRP/4: Bronnenpublikaties van de Indische Genealogische Vereniging, dl. 4 : Het hervormde doopregister van Semarang 1849-1864, door E.M. de Bruijn – ter Denge, ‘s-Gravenhage 1995.

BRP/5: Bronnenpublikaties van de Indische Genealogische Vereniging, dl. 5 : Grafschriften van Europeanen in Nederlandsch-Indië: naar de originele aantekeningen van P.C. Bloys van Treslong Prins, door E.J.C. Boutmy de Katzmann, ‘s-Gravenhage 1993.

ON/1932 – ON/1935
Ons Nageslacht, uitgegeven door de Eugenetische Vereeniging in Nederlandsch-Indië, jrg. 5 – jrg. 8, Batavia 1932-1935.
[Hieruit de volgende artikelen van Mr. P.C. Bloys van Treslong Prins: “Bronnen voor eugenetische studiën in Nederlandsch-Indië” (1932: 129-142); “Bio-genealogische studiën” (1933: 5-17; 85-100); “De Indo-Europeesche families in Nederlandsch- Indië” (1934: 165-176; 1935: 2-13; 34-54; 82-100; 114-124; 146-161; 178-192)].

[Anonymous]

Het is hier in Jakarta inmiddels 16:00 en theetijd geworden. De regentijd is alweer 3 weken onderweg en in de afgelopen uren is er hier heel erg veel regen gevallen. De oprijlaan en grote stukken van mijn tuin staan enkel-diep onder water. De tuinjongen rapporteerde dat alles in orde is. de koki klopt aan de deur om mij er aan te herinneren dat de thee klaar staat.

Hieronder Draft II van de Beingsick parenteel in de vorm van een narrative.

Draft 2 – 15/11/2013

Introductie: Java rond 1850, Het Cultuurstelsel, en Hongersnoden

Het cultuurstelsel was een belastingsysteem dat door gouverneur-generaal van Nederlands-Indië Johannes van den Bosch in Nederlands-Indië in 1830 werd ingevoerd, ter vervanging voor het landrentestelsel. Het heeft tot circa 1870 bestaan, waarna het door nieuwe wetten achterhaald werd. Voor winstgevende producten bleef het stelsel langer van kracht; voor koffie gold het tot aan het begin van de twintigste eeuw.

Het cultuurstelsel hield in dat bij wijze van pacht de inheemse bevolking, als de grond daarvoor geschikt was, 20% van hun grond moest gebruiken voor gouvernementsproducten: producten voor de Europese markt. Deze producten waren onder meer indigo, thee, suiker maar de belangrijkste boven al was: koffie. Al deze producten werden door de Nederlandsche Handel-Maatschappij in Europa verkocht, en geveild. De Amsterdamse koffieveilingen waren een wereldwijd begrip.

Mocht de waarde van de producten meer zijn dan de vroegere landrente dan kregen de boeren plantloon. Boeren die geen geschikte grond hadden, moesten ter vervanging van de landrente 66 dagen per jaar voor het gouvernement werken (herendiensten).

Het systeem werd veelvuldig misbruikt; boeren werd voorgeschreven meer dan 20% af te dragen of om de meest vruchtbare gebieden te gebruiken voor de Nederlandse producten. De inlandse vorsten kregen zogenoemde cultuurprocenten. Als hun gebied meer opbracht voor Nederland, kregen de inlandse vorsten meer uitbetaald. Dit leidde tot sterke uitbuiting van de inheemse bevolking door de inlandse vorsten. Daarboven kwamen nog de hoge landrenten en de herendiensten waarvan de inlandse vorsten, het gouvernement en ook nog vele corrupte Europese ambtenaren misbruik maakten. Bijvoorbeeld: vestingwerken, die voornamelijk dienden om de bevolking blijvend te intimideren en te onderwerpen, werden zo zonder veel vergoeding aangelegd.

De gevolgen bleven niet uit: de inlandse bevolking leed onder armoede, verpaupering en hongersnood.

De handel in opium, welke een regerings-monopolie was, behoorde dan wel niet direct tot het cultuurstelsel, maar droeg ook in zeer aanzienlijke mate bij aan de verpaupering van de inlandse bevolking, en als bij elke verslaving aan een slechte gezondheid van de vele opium-gebruikers. Deze handel bracht schatten op. Van het batig slot, het totaal van winsten dat in de kolonie werd behaald, was 10% of meer verdiend in de opium-handel, die ook wel met de term opium-regie werd aangeduid.

In 1850 leidde de verpaupering van de inlandse bevolking al tot vragen aan minister van Koloniën Pahud door het liberale Kamerlid B.W.A.E. Sloet over de toestand van Demak en Grobogan, twee regentschappen in Midden-Java, waar hongersnood heerste na een mislukte rijstoogst.

In de tweede helft van de 19de eeuw nam het verzet tegen de corrupte Nederlandse en inheemse ambtenaren toe.[1] Vanaf 1848 begonnen meer mensen te pleiten voor de afschaffing van het cultuurstelsel. Hiervoor werden twee belangrijke gronden genoemd: De inheemse bevolking leed eronder, en men wilde dat Nederlands-Indië werd geopend voor particulier bezit.

Multatuli schreef in 1859 zijn roman Max Havelaar of de Koffi-Veilingen der Nederlandsche Handelmaatschappy waarin gewezen werd op de bedenkelijke morele aspecten van het kolonialisme. Nadat het boek op 14 mei 1860 verscheen, baarde het al snel veel ophef. Onder andere dit boek speelde een belangrijke rol in het afschaffen van het stelsel.

Bron: Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

De oorsprong van de Indische familie Beingsick ligt in in Semarang (toen gespeld ‘Samarang’), rond 1850, de tijd waarin er rond Semarang hongersnood heerste en Multatuli zijn Roman Max Havelaar (1859) voorbereidde. De archieven vertellen ondermeer over de doop en adoptie in 1857 door ene Christiaan Schijns van drie kinderen van de Javaanse vrouw Kamila, ongehuwd: 1) zoon Henry Bingsik, geboren 05/12/1849, toen dus 7 jaar oud; 2) zoon Ferdinand Bingsik, geboren 03/05/1851, 5 jaar oud; en 3) dochter Wilhelmina Bingsik, geboren 01/07/1855, nog geen 2 jaar oud. De drie kinderen waren in ‘Gempol (Semarang)’ geboren, en werden op 11/02/1857 gedoopt in Semarang, waarbij Christiaan Schijns getuige was, en vervolgens geadopteerd door deze Christiaan Schijns (acte op 13/02/1857) [RA 1858, 499; met dank aan Ben Wegman]. Christiaan Schijns overleed 14 jaar later te Semarang, op 06-09-1871 [RA 1872/273]. Henrij was toen 21 jaar oud.

Over moeder Kamila is nog niet meer bekend dan het bovenstaande. Wat de biologische vader betreft: de naam Bingsik, in latere documenten geschreven meestal als Beingsick/Beingsik, maar ook wel als Beingsieck/Beingsiek/Bensiek, kan zijn achternaam zijn geweest. De naam lijkt niet elders (in de wereld) voor te komen. Het zou een verbastering kunnen zijn van de naam Bensieck/Bensiek/Bensik/Bensink, die veelvuldig in Oost Nederland voorkomt. Een voorbeeld van de naam Bensik is de volgende vermelding: “Overledene: Jan Bensik, Militair; Plaats: Batavia; Datum: 31-12-1874; Opmerking(en): – “ [RA 1877/281]. Met wat meer fantasie, zou de naam afgeleid kunnen zijn van B. (Ben/Bernhard) Sieck/Siek/Sick/Sik, welke achternaam inderdaad voorkomt in de Indische archieven). Wellicht werkte de vader in of bij Gempol in de periode 1848-1855. Het is niet direct duidelijk waar de plaats ‘Gempol (Semarang)’ gezocht moet worden. In eerste instantie lijkt de toevoeging (Semarang) er op te duiden dat het een wijk in Semarang betreft. Echter, geen van de geraadpleegde bronnen vermeldt een Gempol in of vlakbij de stad Semarang. Wel is er een straat, wellicht buurt, Gempol Sari. Meer bekend voor wie in Semarang woonde was Gempol in Pasoeroen (Oost Java), alwaar een gelijknamige suikerfabriek Gempol bestond.

De eerste vermelding van een Christiaan Schijns in de almanakken is in RA 1857 Semarang. Daarna volgen nog diverse vermeldingen, allen in Semarang). Uit RA 1858, 499 blijkt dat Christiaan 1 maand na zijn adoptie van de drie kinderen Bingsik, nog eens twee meisjes adopteerde, zijnde dochters van Soetjie, een ongetrouwde Javaanse vrouw (dus het zelfde patroon als bij Kamila). De oudste van de twee was Francina Blom, geb. Salatiga 11 januari 1845, en de jonste was Louise Blom, geb. Salatiga 10 mei 1847. Zij werden , gedoopt te Semarang op 13 maart 1857, met getuige Johan Herman Samuelsz, en dezelfde dag geadopteerd (extr. verl. 13 maart 1857). Deze kinderen zijn dus ietsje ouder dan Henrij, de oudste van de drie Bingsik kinderen. Ook wordt zijn naam nog eens vermeld als getuige bij een doop. Tot nog toe werd geen huwelijk van Christiaan gevonden. (De informatie in deze paragraaf werd aangeleverd door Ben Wegman.)

Wellicht kan verder onderzoek meer informatie vinden m.b.t. Christiaan Schijns. Roosje Roos’ Burgerlijkestand bevat een record van van een Jan Schijns’, militair, Banjoemas, voor die mogelijk een verwant zou kunnen zijn van Christiaan.

Twee van de drie Bingsik kinderen overleden jong, beide te Semarang: Ferdinand op 10/10/1857, dus 6 jaar oud, en in hetzelfde jaar nog waarin hij werd gedoopt en geadopteerd [RA 1859/622]. Wilhelmina overleed 04/03/1861, dus 5 jaar oud [RA 1862/81; Opm: Eerste Bijregister].

Zoon Henrij lijkt de enige volwassen geworden mannelijke drager van de familienaam Beingsieck te zijn geweest. Henrij was fotograaf van beroep en behoorde in die tijd tot de pioniers. Elf portret foto’s door hem vervaardigd zijn te vinden op de website ‘Het Geheugen van Nederland’.

Hij was kennelijk ook een verdienstelijk acrobaat. In 1874 is hij op bezoek in Banda, en het Bataviaasch handelsblad 02-06-1874 vermeld dat “De Rederijkerskamer Adeka heeft eene voorstelling gegeven ten behoeve van de verminkte en nagelaten betrekkingen der gesneuvelden uit den laatsten oorlog tegen Atchin en van deze voorstelling is ruim / 800 ingezameld. Door den alhier tijdelijk verblijfhoudenden fotograaf Henry Beingsik, is eene akrobatiesche en gymnastiesche voorstelling gegeven voor datzelfde doel, daarvan is gezameld ruim ƒ 200; deze gelden worden per deze mail naar Java verzonden. (Soer. Cottr.)

Nog geen jaar later huwt hij, op 27/03/1875, dus 25 jaar oud, te Menado, de 24 jarige Sarah Theodora Walsen, geboren te Menado op 19/09/1851 [B.W. re RA]. Sarah’s vader was M.A. Walsen, en haar moeder droeg de familienaam Bowie (zij is een nakomeling van de een Engelse zeekapitein van die naam) en werd in 1829 geboren, want bij overlijden op 08, 15, en 22/06/1904, te Menado, was zij 85 jaar oud [Bataviaasch nieuwsblad – 27-06-1904]. De rouwadvertentie was geplaatst door kleinkinderen J. H. FELIX. M. FELlX—Beingsick. J. F. BEINGSICK. Weltevreden. 27 Juni 1904. 5134; voor verdere detail mbt tot deze personen zie hieronder. Voor informatie over de achtergrond van de families Walsen en Bowie, compleet met portretten, zie ‘The Walsen-Tambajong Family’, met als middelpunt Charles William Walsen (Opa Tjalie), agent van een shipping company in Amoerang, en Isabella Benjamina Tambajong.

Als inderdaad Henrij de enige was die de familienaam Beingsick kon doorgeven, dan lijkt het er op dat het echtpaar Henrij-Sarah de volgende vijf personen die tot een jongere generatie Beingsick behoren zijn kinderen zijn (volgorde nog onzeker want geboortedatum niet in alle gevallen bekend):

1) Maria Alida, geboren 20-10-1876 te Menado [Dank aan Ben Wegman]. Trouwde te Menado op 06/07/1898 met Frederik Alexander Gerrit Bendsneijder [BS Huwelijken te Menado]. Hij was handelsemployee te Gorontalo [NA 1904/41 etc.], en later te Bandoeng,NA 1930/77). Voor kinderen van dit echtpaar, zie betreffende genealogie in de lijst hieronder.

2) Wilhelmina: geboren Ternate 13/02/1878 [B.W.]; 23/09/1906 verloofd, Weltevreden, met Hessel Gijsbert BREMER, [Het nieuws van den dag voor Nederlandsch-Indië 24-09-1906, 3436]; getrouwd Malang 18/12/1907 met deze Bremer [Het nieuws van den dag voor Nederlandsch-Indië 18-12-1907, 5152]; overleden Karang Asem (Bali), 24/12/1918 [Algemeen Handelsblad 15-01-1919, Ochtend]. Bremer werd geboren in Nijmegen op 18/12/1869 [zie Genealogie] en was militair (onderluitenant infanterie), ondermeer te Buitenzorg en Soekabumi [NA 1908/93 etc.] en gedurende zijn pensioen divisie commandant bij de gewapende politie te Soekabumi [NA1913/117 etc.]. Voor een foto van van dit echtpaar en gegevens mbt kinderen, zie publicaties Bremer-Beingsick op website (Vind aanvullingen in Bremer-Beingsick!!!). Kinderen van dit echtpaar, ondermeer: Hendrik Gerrit Ferdinand, geboren Soerabaja 11/12/1909 [Het nieuws van den dag voor Nederlandsch-Indië – 21-12-1909, alsook in een aantal andere dagbladen]. In 1917 werd er te Karang Asem een dochter geboren [Algemeen Handelsblad 15-09-1917, Avond].

3) Adele, geboren Ternate 24/08/1879 [B.W.]. Zij trouwde met Herman Petrus Johannes Rappange [Zie betreffende genealogie in de lijst hieronder]. De genealogie vermeldt van hem: ‘He emigrated to the Dutch East Indies (Indonesia), married there and has descendants in Europe. He died during the Japanese occupation of Indonesia in concentration camp Ambarawa on June 18, 1945; he was buried later in the Dutch war cemetery at Kalibanteng, Semarang, Indonesia. Kinderen van dit echtpaar, ondermeer: Barendina Alida Wilhelmina Maria, geboren Pasoeroean 16/09/1912 [Zie de genealogie].

4) Maria, [IGV/Index ‘De Bevolking van Banda van 1818 tot 1920’; bij haar naam wordt vermeld: 1879]. Maria trouwde te Menado, op 24/11/1898, met Jan Hendrik Felix [BS Huwelijken te Menado]. Felix was Depothouder Opiumregie, oa. te Malang in 1907/08 [NA 1908/201], Rembang in 1908/09 [NA 1909/210], te Makassar in 1909/10 [1910/22]. Jan was waarschijnlijk een zoon van Bernhard Cornelis Felix, predikant, die overleed op 21/03/1907, als genoemd in een rouwadvertentie te Weltevreden (Het nieuws van den dag voor Nederlandsch-Indië – 26-04-1907, 2049; te verifieren met RA). In 1917 is Maria weduwe en woont dan te Riouw [NA 1917/284].

5) Jan Ferdinand, geboren te Menado op 03/08/1883 [B.W.]. Wordt vermeld als inwoner van Menado in 1888 [B.W.: RA 1889]. Jan werd leerling-smid bij de genie in Batavia [B.W.: RA 1906]. Hij werd later Onderopzichter [RA 1907, NA 1907/43 etc.] en Opzichter [B.W.: RA 1930] bij de Kininefabriek in Bandoeng. Hij bezocht Menado in 1913: hij vertrok op 9 Jan 1913 met de SS ‘van Overstraten’ van Soerabavja naar Menado [Het nieuws van den dag voor Nederlandsch-Indië 08-01-1913, Dag]. Er zijn nog geen gegevens gevonden mbt een huwelijk en kinderen.

De Kininefabriek en ‘Pil Bandoeng’

In de 19e eeuw dreigde de kinaboom in Zuid-Amerika door roofbouw te verdwijnen, waardoor de productie van kinine snel verminderde. Engelsen en Nederlanders brachten de kweek ervan illegaal over naar hun koloniën elders op de wereld. De eerste planten op het eiland Java werden in 1854 aangevoerd. De kweek bleek een groot succes, na verloop van tijd kwam 90% van de wereldproductie van kininebast hier vandaan en werd verhandeld via de stapelmarkt in Amsterdam. Op Java werd een kininefabriek gebouwd in Bandoeng waardoor ook de bevolking van Nederlands-Indië kon profiteren van de pil Bandoeng.
Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Kinine

Voor foto’s van de kininefabriek, de volgende links:
1) De kininefabriek te Bandoeng in ca. 1910: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f4/COLLECTIE_TROPENMUSEUM_Hoofdgebouw_van_een_kininefabriek_te_Bandoeng_gezien_vanaf_de_oostzijde_TMnr_10012683.jpg
2) http://media-kitlv.nl/image/50687ac2-e19a-42fd-b53d-3c5290bcb46c

Het gezin Henrij – Sarah woonde waarschijnlijk eerst in Menado, waar in 1876 hun eerste kind, Maria Alida, werd geboren. Vervolgens in Ternate, waar Wilhelmina (1878) en Adele (1879) werden geboren, een korte tijd op Banda. Daarna ging het weer terug naar Menado, want RA 1887 vermeldt Henrij Beingsick in de lijst van inwoners van Menado [met dank aan Ben Wegman].

Sarah overleed, slechts 37 jaar oud, te Menado op 16/08/1889 [RA1890/407]. Het leven werd dus ook voor deze tweede generatie Beingsicks niet makkelijk: toen moeder Sarah overleed in 1889, werden deze kinderen halfwees: Maria Alida was 13 jr, Wilhelmina 11 jr, Adele 10 jr, Maria circa 8 jr, en Jan Ferdinand was 6 jr oud. Ze verloren hun vader een half jaar later: Henrij (Harrij) overleed, 39 jaar oud, te Amboina, op 24-04-1889 [RA 1891/419]. Er is nog geen informatie gevonden mbt waar de kinderen naar toegingen. Naar een weeshuis? Naar familie? Samen of verdeeld over een aantal plaatsen?

In het Bataviaasch Nieuwsblad 1892 – 10 – 08 werd door C. W. Walsen, Amoerang een oproep geplaatst aan debiteuren en crediteuren van wijlen H. Beingsick en S. Th. Beingsick Walsen om zich te melden voor rekening en verantwoording op/voor 29 October.

Net als in de eerste generatie, lijkt het erop dat er ook in deze tweede generatie slechts 1 zoon, doorgever van de familienaam, namelijk Jan Ferdinand,. Als dat inderdaad hetgeval was, dan zouden de volgende personen van de derde generatie Beingsick, Jan’s kinderen moeten zijn:

1) Gerrit H. Beingsick Kessel, 1912-1946 (Eereveld) [via CBG: J kooistra, 2008, ‘Laatste bericht. Ereveld van Indië en Nieuw-Guinea opgedragen aan ruim 5300 slachtoffers’, blz 445]. Opmerking: Opvallend is de naam Kessel. In Roosje Roos komen een aantal militairen met de achternaam Kessel voor, maar nog niet duidelijk of er een relatie is met Gerrit.

2) Karel Beingsick, geboren op 28/11/1914 en overleden op 18/11/1969 [Bron: Algemene begraafplaats Purmerend Nieuw. Hij trouwde in de eerste helft van 1950 met Nji Ommi [Algemeen Indisch dagblad : de Preangerbode 24-07-1950, Dag].

3) Maria Beingsick, geb. 28 maart 1916, overl. 23 juni 1921 [Grafschriften op Java, Bandoeng, BRP 5/p. 10; Met dank aan Dennis de Calonne].

Lijst van Genealogien:
1) Genealogie Walsen – Bowie in ‘The Walsen-Tambajong Family’- http://www.wahrweb.org/biography/walsentambajongen.html
2) Familie Bremer – Beingsick: Wilhelmina Beingsick en Hessel Gijsbert Bremer – http://bremerniedeck.wordpress.com/2006/01/10/familie-bremer-beingsick/
3) Parenteel Arenteel van Jacob Lang en Maria Tampemawa: Maria Alida Beingsick en Frederik Alexander Gerrit Bendsneijder -http://www.brouwertree.com/langgene4.html#4f
4) Stamboom familie Grootings: Adele BEINGSICK en Herman Petrus Johannes RAPPANGE – http://www.gerritspeek.nl/genealogie/grootings/pg-0002.htm
5) Ancestry of Christiaan Peter Roovers: Herman Petrus Johannes RAPPANGE – http://croovers.home.xs4all.nl/cpr1.html

[H.J. Verbaarschott]

Bernardus Walsen huwt Marij Ann Bowie te Menado 5 okt 1841
bron = RA 1842 pagina (250) voltrokken huwelijken

James Bowie was een schpper uit Schotland en in 1823 reeds aanwezig te Indië.
Bron = http://www.iisg.nl/migration/documents/invoer_indische_besluiten.mdb

[Anonymous]

Bedankt! Ik zal het invoeren.

[Author]

Posts