Wilhelm Gerardus Verboekend, een gestrande K.N.I.L.-militair

W.E.R. Davies en R. Mostert

De auteurs

De auteurs van deze genealogie zijn Richard Davies en Rob Mostert. Wat bracht hen ertoe om deze Indische genealogie te onderzoeken?

Richard Davis: “Het idee om over de familie Verboekend een kleine genealogie te maken, is ontstaan tijdens het gereedmaken voor publicatie in DIN 2014 over de nazaten van Thomas Richardson Davies, waarin Ziska Davies en Henk Verboekend vermeld worden. Het bezit van een aantal screendumps van een niet meer online zijnde familie Verboekend website met foto’s wekte de interesse om de wandelgangen van Willem Gerardus Verboekend uit te pluizen.

Wat ingewikkeld was aan de genealogie was de invulling van de tijdlijn in de periode 1925 tot en met 1944, daar was weinig informatie over te vinden. Maar wij hoeven niet alles op te lossen, als dat al mogelijk zou zijn. Een welkome vondst was zijn adres “Achter de Hoofdwacht 13″ in het Algemeen adresboek van de stad Nijmegen en omliggende dorpen uit 1934 uit het regionaal Archief Nijmegen.”

De nazaat

Mitchell (23) is een nazaat van de Verboekends. We vragen hem de genealogie te bekijken en een eerste reactie: ‘Wow wat super gaaf! Ik wist in grote lijnen wel hoe het in elkaar zat, maar nu het zo een verhaal is, wordt het voor mij veel duidelijker. Ik vond het altijd al bijzonder hoe de naam Verboekend in Indië terecht gekomen is. Nu ik weet hoe dit allemaal begon, is dat voor mij geen raadsel meer. Helaas hebben wij het in het gezin veel te weinig over onze Indische afkomst. Ikzelf ga veel met Molukse families om en als ik zie hoe zij hun cultuur liefhebben en doorgeven mis ik dat echt. Meestal komt het ter sprake door mijn getinte huid, donkere ogen en donkere haren. Men vraagt zich vaak af waar ik vandaan kom, maar helaas in de opvoeding heb ik daar helemaal niets van meegekregen. Dit komt mede doordat er weinig generaties over zijn. Ikzelf vind het een enorm voorrecht om Indisch bloed in mij te hebben alleen helaas leef ik daar niet naar. Mijn broertje is een echte Hollander, ik voel mij toch wel echt een beetje Indo. Ik zou heel graag veel meer de Indische cultuur in mij willen hebben dan ik nu heb. Waaraan ik merkte dat mijn familie een Indisch verleden heeft? Vooral de bezoeken aan Hendrik Verboekend [overgrootvader, red.] lieten mij merken dat er Indisch bloed in mij zit. En het eten?! IK HOU ER VAN! Helaas heb ik het niet kunnen leren van een oma, maar wat zou ik graag recepten willen hebben. Ik woon nu op mezelf en het experimenteren met Indisch eten lijkt mij geweldig! Door de genealogie besef ik des te meer dat ik helaas een groot deel van de Indische opvoeding heb gemist. Waarom? Ik heb geen idee. Gelukkig ben ik pas 23 en alle mogelijkheden om deze tekortkoming in te halen 🙂 Echt super bedankt! Ik ben trots.’

Download de pdf van dit artikel hier.

Inleiding

Wilhelm Gerardus Verboekend (geboren Zeist 1872) was het derde kind van zeven in het gezin van Jacobus Verboekend en Engelbartha van Loenen. Toen hij tien jaar oud was, overleed zijn vader op 45‑jarige leeftijd. Voor zijn moeder, net zwanger van de jongste, zal het niet eenvoudig zijn geweest als weduwe te voorzien in de behoeften van een huishouden met zes kinderen. Die hebben ongetwijfeld moeten bijdragen aan het onderhoud van het gezin. De oudste jongen, Christiaan, verdiende zijn brood als weversknecht, misschien in dezelfde fabriek als zijn vader. Jannetje, de oudste dochter verliet als negentienjarige het gezin om als dienstbode in Utrecht te gaan werken.

Wilhelm was rond zijn twintigste stalknecht en besloot toen als militair naar Nederlandsch-Indië te vertrekken. De reden voor deze stap zal vermoedelijk een combinatie zijn geweest van het willen verbeteren van zijn economische vooruitzichten en de zucht naar avontuur. Na beëindiging van zijn eerste dienstverband van zes jaar keerde hij naar Nederland terug, maar al na ruim vier maanden hield hij het in Nederland voor gezien en tekende hij opnieuw voor zes jaar. Het beviel hem in de Oost waarschijnlijk goed, want ook tijdens zijn verblijf daar verlengde hij zijn verbintenis met het leger tot twee maal toe. Gedurende zijn militaire loopbaan nam hij deel aan de krijgshandelingen op Borneo, Atjeh en de Molukken. Hij bracht het er daarbij zonder noemenswaardige verwondingen of ernstige ziekten vanaf, althans in zijn conduitestaten werd daarvan geen melding gemaakt. In 1913 verliet hij, 41 jaar oud, het leger, ditmaal voorgoed. Het laatst lag hij te Magelang in garnizoen.

Na ruim tien jaren in diverse betrekkingen op Java te hebben gewerkt, nam Wilhelm een beslissing met verstrekkende gevolgen. Als voormalig militair had hij recht op repatriëring naar Nederland en daarvan maakte hij gebruik. In 1924 keerde hij op 52-jarige leeftijd naar zijn vaderland terug, met achterlating van de vijf kinderen, waarvan hij inmiddels vader was geworden. Allen hadden zij met zekerheid de inlandse vrouw Jatinem tot moeder. Zijn kinderen werden vernoemd naar zijn ouders, broers en zussen. Was het zijn verlangen naar zijn familie dat hem bewoog Nederlandsch-Indië te verlaten? Hoopte hij in Nederland een nieuwe toekomst te kunnen opbouwen? Of werd hij gedwongen door andere zaken? Hoe het verder zij, eenmaal terug in patria wilde hij al binnen een jaar naar Nederlandsch-Indië terug. De financiële middelen daartoe ontbraken hem echter, want hij deed een beroep op zijn voormalige werkgever. In 1925 vroeg hij een voorschot op zijn pensioen teneinde zijn overtocht te kunnen bekostigen. Maar het leger wees zijn verzoek af. Een jaar later vroeg hij om dezelfde reden nogmaals een voorschot op zijn pensioen, maar een nieuwe weigering volgde. Wilhelm kon dus niet meer terug, wat voor hem een enorme desillusie geweest zal zijn. Dat de zaken zo zouden lopen, had hij natuurlijk niet verwacht en hij zal veel spijt van zijn vertrek uit de Oost hebben gehad.

Zijn kinderen heeft hij niet meer gezien. Toen zij, na de Japanse bezetting te hebben doorstaan en getuige te zijn geweest van een revolutie in hun geboorteland, gedwongen in Nederland arriveerden, was hun vader reeds overleden. De ambtenaar van de burgerlijke stand noteerde bij zijn overlijden overigens dat Wilhelm ongehuwd was, wat klopte. Ofschoon hij zijn kinderen bij hun geboorte erkende, had hij – zoals wel vaker voorkwam – inderdaad nagelaten met de moeder van zijn kinderen te trouwen.

Genealogie

• I. Jacobus Verboekend, geb. Zeist 4 dec. 1836, [zn. van Christiaan Verboekend en Willemijntje Scholman], lintwever 1866-1877, arbeider 1880-1882,[i] overl. Zeist 20 okt. 1882, tr. Zeist 1 maart 1866 Engelbarta van Loenen, geb. Amersfoort 1 okt. 1842, [dr. van Aalbert van Loenen en Jannetje Mets], overl. Zeist 14 juli 1923.
• Uit dit huwelijk zeven kinderen, w.o.:
• II. Wilhelm Gerardus Verboekend, geb. Zeist 11 jan. 1872, was ten tijde van zijn keuring voor de Nationale Militie van beroep stalknecht en werd voor de dienst goedgekeurd 15 maart 1892,[ii] vrijwillig geëngageerd bij de Koloniale Troepen voor zes jaren met 300 gulden premie 1 sept. 1894, ging te Rotterdam a/b van het s.s. “Lawoe” 29 sept. 1894, debarkeerde te Batavia en geplaatst bij het 10e bataljon [te Weltevreden] 5 nov. 1894, overgegaan bij het 1e recrutenbataljon 6 dec. 1894, overgeplaatst naar het garnizoensbataljon van de Westerafdeling van Borneo 19 juli 1895, gereëngageerd voor 1 jaar bij de Koloniale Troepen met 50 gulden premie 17 sept. 1900, het paspoort naar Nederland toegestaan met verlening van het certificaat van goed gedrag 25 juni 1901, ter pasportering in Nederland overgegaan bij het subsistentenkader te Batavia 26 aug. 1901, vertrok naar Nederland a/b van het s.s. “Koning Willem III” 18 sept. 1901, ontscheepte te Amsterdam en afgemonsterd ald. 19 okt. 1901, bij het koloniaal werfdepot vrijwillig geëngageerd bij de koloniale troepen voor zes jaren met 200 gulden premie 5 maart 1902, ging te Rotterdam a/b van het s.s. “Ardjoeno” 5 april 1902, debarkeerde te Batavia en geplaatst bij het 1e depotbataljon [te Meester Cornelis] 12 mei 1902, achtereenvolgens overgegaan bij het 18e bataljon [te Buitenzorg] 6 aug. 1902, 16e bataljon [Preanger Regentschappen] 24 juli 1903, 1e garnizoensbataljon van Atjeh en Onderhorigheden 26 juni 1904 en 16e bataljon [Preanger Regentschappen] 18 mei 1906, infanterist 1e klasse 21 febr. 1907, fuselier 2 dec. 1907, gereëngageerd voor vier jaren bij de koloniale troepen met 200 gulden premie en geplaatst bij het 7e bataljon [te Magelang] 5 maart 1908, achtereenvolgens overgegaan bij het 18e bataljon [te Buitenzorg] 24 april 1908, garnizoensbataljon van Amboina en Ternate 3 maart 1909, 7e bataljon [te Magelang] 7 juli 1909, 15e bataljon (linker helft) [te Atjeh en Onderhorigheden] 16 sept. 1910 en 17e bataljon [te Padang] 23 mei 1911, het paspoort in Nederlandsch-Indië toegestaan 12 febr. 1912, het certificaat van goed gedrag verleend en te Magelang afgegaan 5 maart 1912, scherpschutter geweer eerste maal 8 aug. 1900, teruggesteld tot gewoon schutter 7 mei 1901, scherpschutter geweer tweede maal 17 aug. 1903, teruggesteld tot gewoon schutter 11 febr. 1904, nam deel aan krijgsverrich­tingen te Atjeh 1904, 1905-1906 en in de residentie Amboina 1909, toegekend de bronzen medaille zonder gratificatie 16 aug. 1900, de zilveren medaille 29 april 1907 en het Eretekenen voor bijgewoonde belangrijke krijgsbedrijven in Atjeh 1901-1905 en Amboina 1909, te Magelang gereëngageerd bij de koloniale troepen als plaatsvervanger voor de Europese fuselier Curt Kochmann, van en met de dag na diens pasportering tot 19 nov. 1913 en als fuselier geplaatst bij het 7e bataljon [te Magelang] 6 maart 1912, bij Gouvernementsbesluit van 4 nov. 1913 wegens volbrachte dienst toegekend een voortdurend pensioen van 351 gulden per jaar en te Magelang afgegaan 22 nov. 1913, werkzaam bij het ijzer-, staal- en koperwarenmagazijn van S[amuel] D[avid] Jansz. te Magelang (1917-1918) en de Verffabriek ald. (1919-1923), employé van de onderneming Kalinjamat bij Japara (Semarang) (1924), vertrok vanuit Batavia a/b van het s.s. “Rembrandt” naar Nederland 4 juni 1924,[iii] arriveerde te Amsterdam 8 juli 1924, verzocht tweemaal om een voorschot op zijn pensioen om naar Nederlandsch-Indië te kunnen terugkeren, hetgeen werd afgewezen op resp. 3 juni 1925 en 17 mei 1926, woonde te Nijmegen 1928-1940,[iv] overl. Nijmegen 15 jan. 1944.[v]
• Zijn kinderen (ex-matre de inlandse vrouw Jatinem, overl. Indonesië omstr. 1970[vi]):

  

  1. Jacobus Johannes Verboekend, geb. Banjoebiroe (militair kampement, Ambarawa bij Semarang) 30 april 1911,[vii] voor eerste oefening ingelijfd als milicien-soldaat en op dato in werkelijke dienst bij de 6e mitrailleur compagnie 30 mei 1929, met groot verlof 11 nov. 1929, te Magelang vrijwillig verbonden voor drie jaren bij de koloniale troepen met tien gulden handgeld en als fuselier geplaatst bij het 1e depotbataljon 1 juli 1931, infanterist 1e klasse [zonder datum], brigadier-tit. 10 okt. 1935, brigadier 2 juli 1936, sergeant-tit. 7 aug. 1937 en gedirigeerd naar Meester Cornelis 1937,[viii] sergeant 28 febr. 1938, overgeplaatst van het 11e bataljon infanterie te Meester Cornelis naar het subsistentenkader te Bandoeng en ingedeeld bij de proefafdeling Vechtwagens 1939,[ix] sergeant-majoor 1941,[x] sneuvelde tijdens de Japanse aanval op Java bij de verdediging van de Soebangstelling, vermeld op de Erelijst van Gevallenen 1940-1945,[xi] overl. Soebang (Batavia) 2 maart 1942[xii] en herbegr. Nederlands ereveld Pandu te Bandoeng 19 juni 1948,[xiii] tr. Semarang 16 aug. 1933[xiv] Ani (inlandse vrouw), geb. Semarang 8 jan. 1909, overl. ….. Uit dit huwelijk geen nakomelingen bekend.
  2. ? Wilhelmus Gerardus Verboekend, geb. Batavia 16 dec. 1912, overl. verm. in of vóór 1917.
  3. Engelbertha Verboekend, geb. Magelang 3 nov. 1914,[xv] overl. Harderwijk 10 mei 1985,[xvi] tr. Soerakarta 4 april 1935 Ferdinand Jacobs, geb. Tegal 11 jan. 1911, sergeant der infanterie KNIL, komende uit Djokjakarta ingeschr. te Batavia jan. 1941,[xvii] overl. Harderwijk 30 april 1997,[xviii] zn. van Pieter Louis Jacobs en de inlandse vrouw Soerdijah. Uit dit huwelijk nakomelingen.

     

  4. Wilhelm Gerardus Verboekend, geb. Magelang 22 jan. 1917,[xix] komende uit Djokjakarta, gevestigd te Batavia jan. 1941,[xx] werkzaam bij ’s-lands Waterkrachtbedrijf ‘West-Java’ 1948,[xxi] woonde na zijn repatriëring te Obbicht (L.)-†, overl. Sittard 3 febr. 1979,[xxii] tr. Batavia 19 mei 1948[xxiii] Louise Günther, geb. Sawah Loento 24 maart 1922,[xxiv] overl. Sittard 21 juli 1992,[xxv] dr. van Adolf Günther en de Niassche vrouw Si Ati Gadung.[xxvi]
     Uit dit huwlijk:[xxvii]
     1. Peggy Geraldina Jolanta Verboekend geb. Djakarta 17 april 1950.[xxviii]
     2. Henny Verboekend, geb. Djakarta 28 sept. 1953.
     3. Ludy Verboekend, geb. Djakarta 7 sept. 1955.
     4. Johnny Verboekend, geb. Djakarta 1 jan. 1958.
  5. Christiaan Albertus Verboekend, geb. Salatiga (Semarang) 3 juli 1919, komende uit Makasser, ingeschr. te Amsterdam 29 juli 1958, metaaldraaier,[xxix] overl. Enschede 25 jan. 1987, tr. Makasser 11 dec. 1946 Dina (inlandse vrouw), geb. Pangkadjene (Celebes en Onderhorigheden) ….. 1910,[xxx] overl. Enschede 27 okt. 2002. Uit dit huwelijk: Jacoba Johanna Verboekend, geb. Makasser 27 nov. 1947.
  6. Hendrik Verboekend, geb. Kendal (Semarang) 10 april 1922, uitgeschr. wegens vertrek naar Nederlandsch-Indië 9 juni 1931,[xxxi] m.i.v. 1 okt. 1946 toegekend de bronzen medaille voor trouwe militaire dienst 9 febr. 1954, komende uit Indonesië, ingeschr. te ’s-Gravenhage 6 maart 1950, ging met functioneel leeftijdsontslag als onderofficier bij de Koninklijke Landmacht omstr. 1975, was daarna werkzaam bij de medische groothandel OPG te Utrecht,[xxxii] overl. De Bilt 27 dec. 2007,[xxxiii] tr. Padang 10 dec. 1945 Ziska Clarisse Davies, geb. Sawah Loento 31 okt. 1918, overl. Nieuwegein 10 aug. 1985, dr. van Piet Michel Richardson Davies en Leonie Gomis.

     

     

     Uit dit huwelijk:

     1. Clark Winson Verboekend geb. Batavia 9 okt. 1946, overl. Nieuwegein 21 aug. 1986.[xxxiv]
     2. Henri Leon Verboekend geb. Batavia 1 sept. 1949.
     3. Hilda Verboekend geb. Arkel (ZH) 18 dec. 1954.

Noten

[i].      Met deze beroepen werd hij vermeld bij zijn huwelijk, de geboorte van zijn kinderen en bij zijn overlijden.

[ii].     www.militieregisters.nl.

[iii].     Het Nieuws van den Dag voor Nederlandsch-Indië van 3 juni 1924, waarin hij werd vermeld als W. F. Verboekend.

[iv].    Regionaal Archief Nijmegen, Adresboek van de stad Nijmegen en omliggende dorpen over gemelde even jaren.

[v].     Burgerlijke stand van Nijmegen, Overlijdensregister 1944, aktenr. 77, d.d. 15 jan. 1944 (via: www.geldersarchief.nl).

[vi].    Informatie van een kleindochter van Engelbertha Verboekend (generatie II, 3).

[vii].    Stamboek van Jacobus Johannes Verboekend, Stamboeken militairen III, inv.nr. 420, fol. 22057 en inv.nr. 628, fol. 87984.

[viii].   Het Nieuws van den Dag voor Nederlandsch-Indië van 23 aug. 1937.

[ix].    De Indische Courant van 20 febr. 1939.

[x].     De bron, opgegeven in noot 7.

[xi].    www.erelijst.nl.

[xii].    Zijn militair stamboek vermeldt zijn inschrijving van overlijden in het overlijdensregister van Batavia 1946, aktenr. 2549.

[xiii].   OGS. Stamboek van Jacobus Johannes Verboekend, Stamboeken militairen III, inv.nr. 420, fol. 22057.

[xiv].   Stamboek van Jacobus Johannes Verboekend, Stamboeken militairen III, inv.nr. 628, fol. 87984.

[xv].   R.G. de Neve, ‘Proeve van een genealogie van de familie Jacobs uit Tegal’, DIN 2000, 148-150, ald. 149.

[xvi].   www.online-begraafplaatsen.nl.

[xvii].  Bataviaasch Nieuwsblad van 3 jan. 1941.

[xviii].  www.online-begraafplaatsen.nl.

[xix].   NGV, Collectiebidprentjes, bidprentje van Wilhelm Gerardus Verboekend.

[xx].   Bataviaasch Nieuwsblad van 3 jan. 1941.

[xxi].   CBG, Familieberichten Verboekend, waarin hij personeel van dit bedrijf dankte voor de belangstelling bij zijn huwelijk.

[xxii].  Limburgs Dagblad van 5 febr. 1979, waarin zijn van overlijdensbericht, oud 62 jaar.

[xxiii].  CBG, Familieberichten Verboekend (huwelijksbericht). Zie voor dit echtpaar ook: B. Heijden, ‘Genealogie van de nakomelingen van Car(e)l Frederik Günther’, DIN 2011, 66-74, ald. 72.

[xxiv]. P.A. Christiaans, ‘Een reconstructie van de registers van de burgerlijke stand van Sawah Loento’, DIN 1997, 145-205, ald. 190.

[xxv].  Overlijdensadvertentie in: Limburgsch Dagblad van 22 juli 1992 (oud 70 jaar).

[xxvi]. Overlijdensadvertentie in: Java-bode van 19 okt. 1957 (overl. Djakarta 16 okt. 1957).

[xxvii].            Kinderen vermeld in de overlijdensadvertenties van hun vader (Limburgsch Dagblad van 5 febr. 1979) en moeder (Limburgsch Dagblad van 22 juli 1992).

[xxviii].           www.sillenstamboom.nl.

[xxix]. Persoonskaart.

[xxx].  Het gaat hier waarschijnlijk om een geschat geboortejaar. Zij had uit een eerdere relatie kinderen met de geslachtsnaam De la Motte.

[xxxi]. Zijn persoonslijst vermeldt deze datum van uitschrijving uit Nederland. Hij was toen 9 jaar oud. Wanneer hij naar Nederland terugkeerde, is niet bekend.

[xxxii].            Mededeling van zijn kleinzoon Clark Verboekend.

[xxxiii].            W.E.R. Davies en R. Mostert, ‘De nazaten van Thomas Richardson Davies’, DIN 2014, 115-199, ald. 142.

[xxxiv].           Persoonskaart.