De Indische Onderzoeker: Vilan van de Loo

“Ik ontmoet liever iemand van 80 dan van iemand van 18”

Ieder kwartaal laten wij een door de wol geverfde Indonesische of Indische onderzoeker aan het woord, dit maal Vilan van de Loo, auteur van diverse Indische biografieën, zoals van Johannes “Pa” van der Steur en J.B van Heutsz. Momenteel is zij bezig met een boek over het KNIL dat begin volgend jaar uitkomt. Ook is zij schrijfcoach gespecialiseerd in het vastleggen van Indische levensverhalen en familiegeschiedenissen. We vragen haar specifiek over die laatste rol.

Voor degenen die jou nog niet of nog niet zo goed kennen: hoe is het gekomen dat je nu een belangrijke coach bent voor mensen die hun Indische familiegeschiedenis willen schrijven?

Op dezelfde manier als ik in Indië verzeild ben geraakt. Het ging vanzelf en elke dag een beetje meer. Nadat ik Indische biografieën ging schrijven vroegen mensen “hoe pak je dat aan; hoe begin je?” Dan ging ik dat uitleggen. Op een gegeven moment zag ik dat mensen aantekeningen maakten.

Toen heb ik een cursus bedacht, eerst een jaarcursus die nog steeds loopt. Maar tegenwoordig ligt het accent meer op individueel coachen, omdat vaak in Indische levensverhalen en familiegeschiedenissen een verscheurdheid zit. Dan is individueel begeleiden beter.

In 2017 ben ik begonnen met een spreekuur op de Tong Tong Fair, ik kwam op het idee om daar gewoon te gaan zitten, en mensen vonden het leuk en interessant. Het bood ook de ruimte voor een gemakkelijk persoonlijk gesprek.

Hoeveel familiegeschiedenissen hebben er met jouw hulp het licht gezien? 

Dat weet ik niet dat en dat wil ik ook niet weten. Omdat ik me daaraan ga afmeten. Er zijn mensen die een hele cursus doen of alleen maar één gesprek. Ik hoef niet altijd gekend te worden van:  het is af.

Vind je dat niet jammer?

Nee, het leert mij te geven, en los te laten.

Wat voor soort schrijvers kom je tegen?

Er zijn geweldige verrassingen, er zijn mensen geweest die sturen met het grootste oprechte voorbehoud iets in, van het is toch niks. Dan open ik de bijlage en het is zo goed, zo levend, zo sprankelend. Er zijn geweldige schrijvers. Bijvoorbeeld stuurde Winnie Goldman een paar jaar geleden een verhaal naar mij op en dat was zo goed, zo zuiver en zo liefdevol. Ik heb haar toen op de Tong Tong Fair geïnterviewd, en haar verhaal is te lezen op mijn website.

Schrijven is schrappen, maar alles wat niet opgeschreven wordt, is misschien voor altijd verloren. Hoe ga je hiermee om, wat raad je mensen aan?

Ik zeg altijd tegen mijn cursisten: je schrijft geen encyclopedie. Want dan kan het lang duren en kan je onderweg de moed verliezen. Ik raad aan om van te voren beslissingen te nemen. Eerst beslissen wanneer het af moet, dan beslissen welke jaartallen of gebeurtenis belangrijk zijn en dan een werkschema maken. Ik ben daar heel pragmatisch in, resultaatgericht.

Merk je een verschuiving van familieverhalenschrijvers van de eerste/tweede naar de derde generatie?

Derde generatie is te jong. De tweede generatie is vaak op zoek naar het verhaal van hun ouders. Zij hebben brokstukjes meegekregen en moeten hun eigen waarheid gaan opbouwen. Alles van jongeren neem ik waar en laat ik los, mijn aandacht gaat uit naar ouderen. Die hebben veel meer te vertellen. Ik ontmoet liever iemand van 80 dan van iemand van 18.

Vind je het belangrijk dat de familieverhalen die worden opgeschreven feitelijk juist zijn?

Ik vind dat iedereen die een familie verhaal of levensverhaal schrijft recht heeft op een eigen waarheid, en een deel van die waarheid is een ervaring van feiten. Ik ga daar niet met mijn vingertje bij zwaaien. Als iemand zegt dit is de waarheid dan neem ik dat aan en respecteer ik dat. Soms is het dan zo dat in een familie er twee of drie mensen zijn met een waarheid die in tegenspraak zijn en dan kan het moeilijk zijn om een eigen levensverhaal in de familie te presenteren.

Ten slotte, voor welk aspect is er in de Indische familiegeschiedenissen volgens jou te weinig aandacht?

Ik smeek de cursisten: beschrijf de gewone dag, het dagelijks leven. Van ‘s morgens vroeg tot ‘s avonds laat, hoe zag zo’n dag eruit, schrijf het op, anders gaat het verloren voor de generaties die zich het niet kunnen voorstellen.

Dankjewel!!

Vilan van de Loo biedt IGV leden een gratis vrijblijvende brainstormsessie aan en 10% korting op persoonlijke schrijfcoaching. Email haar (vilan@xs4all.nl) en zeg erbij dat u IGV lid bent. Lees meer over haar activiteiten op De Indische Schrijfschool.